Jelcz   1/5

Stonka

W 1952 roku zapadła decyzja o wykorzystaniu do celów produkcyjnych zniszczonych działaniami wojennymi hal byłej niemieckiej fabryki zbrojeniowej w Jelczu k. Oławy. Powołano wówczas przedsiębiorstwo o nazwie Zakłady Budowy Nadwozi Samochodowych. Po odbudowie w zakładach tych opracowywano i produkowano różnorodne nadwozia przystosowane do montażu na ramach samochodów Lublin i Star. Jednym z pierwszych pojazdów opracowanych w ZBNS był tzw. autobus zastępczy, który powszechnie nazywany był "Stonką". Na podwoziu samochodu ciężarowego Star 20 zbudowano zamknięte nadwozie szkieletowe, które pozwalało na przewóz 25 pasażerów. Warunki podróży nie byty najlepsze, ale wobec dotkliwego braku autobusów, było to rozwiązanie umożliwiające znacznie bezpieczniejszy przewóz osób niż zwykłymi samochodami ciężarowymi. Produkcję tych pojazdów rozpoczęto w 1954 roku. Star "Stonka" wykorzystywany był głównie przez zakłady pracy do przewozu pracowników.
Zdając sobie sprawę z tymczasowosci tego rozwiązania opracowano w Jelczu "prawdziwy" autobus, którego konstrukcja opierała się także na zespołach Stara. W maju 1955 raku przedstawiono prototyp autobusu międzymiastowego o nazwie Star Jot 55. Konstruktorem pojazdu był inż. Jerzy Bugajski. Budowa prototypu zajęła załodze ZBNS w Jelczu tylko cztery miesiące. Wykorzystując ramowe podwozie autobusu Star 51 wykonano nowe nadwozie, o nieco większej pojemności. Konstrukcja nadwozia umożliwiała wygodny przewóz 37 pasażerów. W stosunku do produkowanych w Sanoku Starów 51/52, sylwetka jelczańskiego autobusu była znacznie nowocześniejsza.
Istotnie zwiększyła się powierzchnia okien. Szkielet nadwozia wykonano z cienkościennych profili stalowych, co pozwoliło na zmniejszenie masy własnej pojazdu do 5055 kg (dla porównania: Star 52 - 5270 kg). Zastosowany silnik typu S-42 o mocy 62,5 kW pozwalał na rozwijanie prędkości maksymalnej 80 km/h.
Produkcja Stara Jot 55 nie została podjęta. Uznano, że nie ma potrzeby równoczesnego wytwarzania dwóch typów autobusów o podobnej wielkości. Znacznie potrzebniejszy był autobus o pojemności ok. 50 osób. Prace nad konstrukcją takiego pojazdu ,podjęto w BKPMot w Warszawie. W 1957 roku zbudowano tam prototyp o nazwie Odra A-81, oparty na zespołach samochodu Żubr. Duże kłopoty z lokalizacją produkcji Żubra oraz fakt, że prototypowy autobus był dopiero w początkowej fazie długiego procesu badań i rozwoju konstrukcji spowodowały decyzję władz o zakupie licencji zagranicznej.

Ciąg dalszy historii...
Star jot 55
Odra