Polski Fiat 518

W 1936 roku umowa licencyjna z włoskim koncernem FIAT (zawarta 5 lat wcześniej) uległa rozszerzeniu o nowy model samochodu, limuzynę średniej klasy znaną pod nazwą Polski FIAT 518 Mazur. Pojazd, dostosowany w PZInż. do krajowych warunków eksploatacyjnych i nieco przekonstruowany w stosunku do włoskiego pierwowzoru, był produkowany od 1937 roku z nadwoziem zamkniętym, wykonanym prawie całkowicie ze stali (drewno służyło jako wewnętrzne wzmocnienie niektórych elementów), 4-drzwiowym, bez słupków międzydrzwiowych. Karoseria Mazura była wykonywana w dwóch odmianach: zwykłej, jako kareta 7-miejscowa ze strapontenami i często z oddzielnym przedziałem kierowcy oraz luksusowej, 5-miejscowej, z głębszymi, wygodniejszymi fotelami rozkładanymi do spania (nocleg dla co najmniej 2 osób) i bardziej wykwintnie wykończonej. Samochód był wygodny i elegancki, a dzięki jednostce napędowej o pojemności 2 litrów, sporym wymiarom oraz racjonalnej, przemyślanej (chociaż typowej wówczas) konstrukcji zbliżył się do grupy pojazdów luksusowych. Niektóre rozwiązania techniczne zastosowane w samochodzie Polski FIAT 518 wybiegały zresztą sporo naprzód - na przykład hamulce dwuobwodowe, hydrauliczne, w sposób masowy zastosowano w samochodach tej klasy dopiero w latach sześć-dziesiątych. ' W Wojsku Polskim samochody osobowe Polski FIAT 518 były używane w instytucjach administracji armii i planowania operacyjnego (okólnik rządowy zalecał nabywanie tych pojazdów przez instytucje państwowe) oraz jako indywidualny środek transportu dla dowódców i oficerów sztabowych wyższego stopnia. Między innymi jeden z Mazurów był etatowym pojazdem szefa sztabu 10 Brygady Kawalerii Pancerno-Motorowej i uczestniczył w działaniach wojennych tej jednostki. Gdy w połowie lat trzydziestych rozpoczęto motoryzowanie wybranych jednostek Wojska Polskiego, zaplanowano także stworzenie na bazie samochodu osobowego pojazdu uterenowionego z napędem na jedną oś. Samochód miał być przeznaczony dla dowódców oddziałów zmotoryzowanych niższego szczebla (kompania, szwadron, bateria), zapewniać dostateczną wygodę w czasie długich przejazdów i być wyposażony w urządzenia ułatwiające pracę dowódczą. Uterenowiony Polski FIAT 508 Łazik nie spełniał wymogów w tym zakresie. W Biurze Badań Technicznych Broni Pancernej opracowano więc większy samochód, oparty na podzespołach samochodu osobowego Polski FIAT 518 Mazur. Samochód ten miał nadwozie otwarte, 4-drzwiowe, z brezentowym składanym dachem i typowe podwozie modelu 518 (z osiami sztywnymi), wyposażone jedynie w terenowy reduktor i szerokie ogumienie (160x40), o terenowym bieżniku. W pierwszej połowie 1937 roku samochód przechodził liczne próby, które wykazały pewne braki konstrukcyjne. Był produkowany seryjnie, ale dotychczas nie wiadomo jednak w jakiej liczbie.
Rozwijając opracowanie Biura Badań Technicznych stworzono w Biurze Studiów PZInż. (w końcu tego roku) nową wersję Łazika typu 518. Zachowując kształt nadwozia, lecz zmniejszając do dwóch liczbę drzwi (co prawda bardzo szerokich), wprowadzono wiele istotnych elementów podnoszących własności terenowe i znacznie ułatwiających użytkowanie. Wymienić tu należy niezależne zawieszenie kół przednich, stabilizator osi tylnej, terenowy reduktor o zwiększonym przełożeniu, samoczynną blokadę mechanizmu różnicowego tylnego mostu, ogumienie 180x40. Zmieniono także rozkład nacisków, na oś tylną (napędzaną) przypadło około 65% ogólnej masy (model poprzedni - 58%), powiększono prześwit podłużny (z 210 na 280 mm) i poprzeczny, kąt zejścia z 19° na 30° (kąt natarcia bez zmian -45°), zmniejszono promień skrętu z 6 m do 4,5 m. Wprowadzono gładką powierzchnię spodu pojazdu oraz dwa zapasowe koła umieszczone poziomo z tyłu pod bagażnikiem w taki sposób, że wystające fragmenty ich opon służyły jako zderzaki. Zwiększono też do 80 I pojemność zbiornika paliwa (model poprzedni - 45 I). Wygodę jazdy i pracy dowódczej zapewniało zastosowanie między innymi wygodnych foteli z oparciami rozkładanymi do pozycji półleżącej, dużego składanego stolika o powierzchni 0,3 m2 (mocowanego do oparcia przednich foteli), z uchwytami do przyborów pisarskich, map, nakrycia stołowego itd., obszernego bagażnika uszczelnionego przed wilgocią i kurzem, brezentowego szczelnego "~ dachu, który wraz z bocznymi osłonami skutecznie zabezpieczał przed wpływami atmosferycznymi, 2 szafek osadzonych na drzwiach (na prowiant i ubrania) i dużych schowków na narzędzia i przedmioty osobiste pod siedzeniami przednimi. Prototypowy samochód nowej konstrukcji wykonano w końcu 1938 roku. Produkcję seryjną (wykorzystującą podzespoły nie tylko samochodu osobowego Polski FIAT 518, ale i licencyjnej 1,5-tonowej ciężarówki Polski FIAT 618 Grom) rozpoczęto dopiero wiosną 1939 roku. Jednakże w 1939 roku produkowano w PZInż. przejściową wersję uproszczoną, złożoną ze zmodernizowanego podwozia i czterodrzwiowego nadwozia z 2 zapasowymi kołami zamocowanymi na stopniach przy przednich błotnikach, zbliżonego kształtem do prototypowego.
Łaziki 518, używane w wojnie obronnej nie tylko jako dowódcze, wykazały dużą przydatność i uniwersalność zastosowania na polu walki.
Dane techniczne samochodu Polski FIAT 518 Mazur (w nawiasie - samochodu uterenowionego łazik)
Samochód osobowy z nadwoziem 5-7-osobowym, stalowym z elementami drewnianymi, zamkniętym, 4-drzwiowym (z nadwoziem specjalnym, otwartym, ze składanym dachem, stalowym, 4-osobowym). Rama z podłużnicami o profitu ceowym, wygiętymi nad tylnym mostem)
- Silnik FIAT 118 (PZInż. 157), gaźnikowy, 4-cylindrowy, 4-suwowy, dolnozaworowy, chłodzony cieczą, o pojemności skokowej 1944 cm3. Stopień sprężania 6,1 :1. Moc 45 KM (33 kW) przy 3600 obr/min.
- Ogumienie o wymiarach 5,50x17" (180x40).
- Długość bez zderzaków 3990 mm (długość całkowita 4270 mm), szerokość 1650 mm (1660 mm), wysokość 1679 mm (1750 mm), rozstaw osi 3000 mm (2500 mm), rozstaw kót przednich 1390 mm, rozstaw kół tylnych 1410 mm ( 1425 mm), prześwit 175 mm (280 mm).
- Masa własna 1070 kg ( 1 100 kg).
- Prędkość maksymalna 100-1 10 km/h (90-95 km/h).
- Zużycie paliwa około 1 1,5 I/100 km (około 13 I/100 km).