PZInż 303

W 1938 roku wykonano w Państwowych Zakładach Inżynierii serię informacyjna prototypowych samochodów terenowych o doskonałych własnościach trakcyjnych i uniwersalnym zastosowaniu. Samochód, oznaczony symbolem PZInż. 303, był przewidziany jako wóz dowódczy, zwiadowczy, patrolowy, do przewozu radiostacji, do transportu lekkich ładunków i jako ciągnik artyleryjski do holowania armat przeciwpancernych 36 mm wz. 36 i nkm-ów 20 mm wz. 38. Konstruktorem podwozia był inż. Jerzy Werner z Biura Studiów PZInż. Zastosowanie typowej, wytwarzanej już w kraju, jednostki napędowej wybitnie obniżało koszty przyszłej produkcji. Był to silnik FIAT 1 18A (PZInż. 357) stosowany w samochodach Polski FlAT518 i 618. Napęd na koła obu osi był przenoszony za pośrednictwem sprzęgła jednotarczowego suchego i skrzynki biegów o czterech przełożeniach do jazdy w przód. Użycie terenowego reduktora, blokowanych mechanizmów różnicowych
oraz wciągarki linowej napędzanej silnikiem podnosiło walory użytkowe pojazdu. Dwa nośne koła zapasowe umocowane z boków nadwozia oraz duży prześwit ułatwiały przejazd przez przeszkody terenowe, na przykład rowy. PZInż. 303 miał także dobrą zdolność pokonywania wzniesień - nawet spadki o nachyleniu 47° nie stanowiły istotnego utrudnienia. W Biurze Studiów PZInż. opracowano także specjalny (pierwszy w Polsce) układ kierowania równocześnie przednimi i tylnymi kołami. Koła tylne można było zablokować. Samochód był zwrotny-promień skrętu wynosił tylko około 3,3 m. Koła pojazdu były zawieszone niezależnie na wahaczach poprzecznych. Element resorujący stanowiły sprężyny śrubowe. Zawieszenie przednie i tylne było wyposażone w hydrauliczne amortyzatory. Hamulce hydrauliczne działały na 4 koła, ręczny mechaniczny - na wał napędowy. Pojazdy prototypowe były zbudowane w kilku wersjach: tak zwanej szybkiej - z otwartym osobowym nadwoziem, ciężarowej - ze skrzynią ładowną o nośności do 800 kg i z nadwoziem specjalnym ciągnikowym - dostosowanym w tylnej części do prze-wozu obsługi armaty i amunicji.
Wszystkie modele miały zdolność holowania przyczepki z ładunkiem o masie do 500 kg, po obciążeniu samochodu masą wynoszącą również 500 kg. Osobowy samochód PZInż. 303 rozwijał z pełnym obciążeniem prędkość maksymalni 70 km/h, a ciężarowy o 10 km/h mniej.
Samochody PZInż. 303 brały udział, wraz z innymi zbudowanymi wówczas prototypami, w wytrzymałościowych rajdach doświadczalnych, między innymi w rajdzie zimowym w 1938 roku, wykazując pełną przydatność eksploatacyjną w trudnym terenie. W wyniku prób i badań samochód został zatwierdzony do produkcji i wszedł do planu produkcyjnego w roku budżetowym 1939/1940. Prototypowe egzemplarze uczestniczyły w wojnie obronnej zapewne w ramach 10 Brygady Kawalerii, gdzie od maja 1939 roku przechodziły ostatni etap badań.

Dane techniczne samochodu PZInż. 303
Samochód terenowy i lekki ciągnik. Nadwozie specjalne, odkryte, osobowe lub z przedziałem ładunkowym, osadzone na ramie z kształtowników stalowych.
- Silnik PZInż. 157 (Polski FIAT 118A), gaźnikowy, 4-suwowy, dolnozaworowy, 4-cylindrowy, chłodzony cieczą, o pojemności skokowej 1944 cm3. Stopień sprężania 6,1 :1. Moc 45 KM (33,1 kW) przy 3600 obr/min.
- Ogumienie: Polska Opona Stomil o wymiarach 7,OOx 18".
- Długość całkowita około 4340 mm, szerokość 1800 mm, wysokość około 2275 mm, rozstaw osi 2600 mm, rozstaw kół 1450 mm, prześwit 250 mm.
- Masa własna 2050 kg.
- Prędkość maksymalna 60 km/h.
- Zużycie paliwa 22 I/ 100 km.